nie można tego kupić

- jeden z najpiękniejszych parków, jakie można u nas zobaczyć one of the finest parks one can see here

- czytać można było tylko przy świecy one a. you could only read by candlelight

- wystawę będzie można obejrzeć we wrześniu the exhibition will open in September

- na to nie można liczyć one a. you can’t count on that

- na nim można/nie można polegać you can/can’t count a. rely on him

- można/nie można było tego uniknąć it could/couldn’t have been avoided

- można się było tego spodziewać one could a. might have expected that, that was (only) to be expected

- czego innego można się było po nim spodziewać? what else can a. could you expect from him?

- łatwiejszy, niż można by przypuszczać easier than one might have expected a. supposed, easier than might have been expected a. supposed

- można było powiedzieć, że nie chcesz iść ze mną you could a. should have told me you didn’t want to go with me

- można śmiało powiedzieć, że… it’s safe to say a. we can safely say that…

- sprawa pilna, rzec by można: niecierpiąca zwłoki a matter of urgency, one might say, brooking no delay książk., żart.

- jest pracowity, czego nie można powiedzieć o tobie he’s hard-working, which is more than can be said for a. of you

- nie można powiedzieć, żeby film nas rozczarował I can’t a. wouldn’t say the film disappointed us

- dzieci – nie można powiedzieć – zachowywały się grzecznie the children, it must be said, behaved very well

- nie można zaprzeczyć temu, że… there’s no denying the fact that…

- nie można z tobą wytrzymać you’re (absolutely) impossible! pot.

- można wytrzymać pot. (z powątpiewaniem) it’s all right a. OK

- cholery można dostać! pot. it’s enough to drive you up the wall pot.

- jak można się tak zachowywać? how could they/you behave like that?

- gdzie/kiedy tylko można wherever/whenever possible

- ile tylko można (z policzalnymi) as many as possible; (z niepoliczalnymi) as much as possible

- jak tylko można by all means possible

- jeżeli tylko można if it’s (at all) possible

- nie można tego dotykać you mustn’t touch it

- czy można? can I?; may I? książk.

- czy można wejść? can I a. may I come in?

- czy można tu zaparkować? can I park here?

- czy można otworzyć okno? do you mind if I open the window?

- nie rób tego, tak nie można! don’t do that, it’s wrong!

- jeśli można if I may książk.

- jeśli można, jeszcze jedna uwaga one more thing, if I may

- jeśli można tak powiedzieć if I may say so

- można pana prosić o otworzenie drzwi? could you open the door, please?

- czy można panią prosić do tańca? would you like to dance?; may I have this dance? książk.

- można by zaprosić kilka osób I/we could invite one or two people

* * *

* * *

1. ( wyraża możliwość urzeczywistnienia czegoś) it is possible to..., one (you etc.) can l. may...; rzec by można, że... one (you etc.) could l. can say that...; można się cieszyć, że... it is fortunate that...; można już iść you (we etc.) may l. can go now; można śmiało powiedzieć, że... it is safe to say that...; można wykazać, że... it is arguable that...; można jej wybaczyć, że... she could be forgiven for...; czego (innego) można się (było) spodziewać? what (else) can l. do you expect?; można było tego uniknąć it was avoidable; nie można się jej oprzeć she is irresistible; można mieć wątpliwości there is room for doubt; gdyby tylko było można if it was only possible, given half a chance; można tam dojść piechotą it is within walking distance; można się było tego spodziewać small l. little wonder; wszystko co można sobie wyobrazić everything under the sun, everything but the kitchen sink; można wytrzymać pot. it's O.K. l. okay, it's alright l. all right; jak można...? ( coś zrobić) how to...?, how can one...?; ( wyraz oburzenia) how can l. dare you...?

2. ( dla wyrażenia przyzwolenia) one (you etc.) may..., one (you etc.) is (are etc.) allowed l. free to...; czy można? may I?, do you mind?; czy tu można palić? may l. can I smoke here?; czy można zapalić? do you mind if I smoke?; tak nie można! that's wrong!; jeśli można if that's OK; czy można zamknąć okno? do you mind if I close the window?; nie można tak myśleć you mustn't think that; można by pójść do kina how l. what about going to the cinema?, why don't we go to the cinema?

- kupić coś od kogoś to buy sth from sb

- kupić coś dla kogoś to buy a. get sth for sb

- kupić sobie coś to buy oneself sth, to buy sth for oneself

- kupić coś komuś to buy a. get sb sth

- kupili jej rower they bought her a bicycle

- co ci kupić na urodziny? what shall I get you for your birthday?

- kupić coś w supermarkecie/u Harrodsa to buy a. get sth from a. at the supermarket/Harrods

- zawsze kupuję pieczywo w pobliskiej piekarni I always buy a. get my bread at the local baker’s

- kupić coś za 10 złotych to buy a. get sth for 10 zlotys

- za to się wiele nie kupi that won’t buy a. get much

- kupić coś za pół darmo a. za bezcen to get sth for a song a. for next to nothing pot.

- kupić coś tanio/drogo to buy a. get sth cheaply/for a high price

- kupić coś na kredyt/na raty to buy sth on credit/on hire purchase GB a. on the installment plan US

- kupić coś za gotówkę to buy sth with cash

- kupić coś hurtem to buy sth wholesale

- kupić coś na sztuki/na wagę to buy sth by the piece/by weight

- kupili ją obietnicami/prezentami they bought her with promises/gifts

- kupił sobie ich przyjaźń he bought their friendship

- kupili jego milczenie they bought his silence

- jej kupić się nie da she cannot be bought (off)

- każdego można kupić everyone has their price

- ona tego nie kupi she’ll never buy it

- ludzie wszystko kupią people will buy anything

- ja to kupuję! I’ll go for that!; amen to that! pot.

- został kupiony przez Arsenal za 10 milionów funtów he was bought by Arsenal for 10 million pounds

■ dziesięć razy można go kupić i sprzedać pot. he’s an easy mark pot., he couldn’t find his way out of a paper bag pot.

- kupić nie kupić, potargować można no harm in trying

- za co kupiłem, za to sprzedaję pot. I’m (just) telling it as I heard it pot.

- kupić kota w worku to buy a pig in a poke

- nie miała baba kłopotu, kupiła sobie prosię przysł. that’s asking for trouble

- strzały kupidyna Cupid’s arrows a. darts

- od zachodu/południa from the west/south

- wiatr od morza the wind from the sea

- wieje od drzwi there’s a draught from the door

- od jeziora dochodził rechot żab the croaking of frogs could be heard from the lake

- od schroniska idziemy żółtym szlakiem from the hostel we take the yellow trail

- właśnie wracałam od dentysty I was just on my way back from the dentist

- goście wstali od stołu the guests got up from the table

- odległość od drzwi do okna the distance from the door to the window a. between the door and the window

- chodzić od wsi do wsi/od sklepu do sklepu to go from village to village/from shop to shop

- sto metrów od ratusza a hundred metres from the town hall

- od wewnątrz/zewnątrz from the inside/outside

- druga półka od dołu/góry the second shelf from the bottom/top, the second shelf up/down

- piąty wagon od końca the fifth carriage from the end

- okna od ulicy/podwórza the front/back windows

- na południe od Krakowa (to the) south of Cracow

- oddzielić coś od czegoś to separate sth from sth

- nie mógł oderwać się od książki he couldn’t tear himself away from the book

- odejmij pięć od trzynastu subtract five from thirteen

- oddziel mięso od kości bone the meat

- zwolnienia od podatku tax exemptions

- stronić od kogoś/czegoś to avoid a. shun sb/sth

- list od brata a letter from one’s brother

- azjatyckie bydło pochodzące od tura Asian cattled descended from the aurochs

- pożyczyć/kupić coś od kogoś to borrow/buy sth from sb

- dostała ode mnie książkę she got a book from me

- zaraził się odrą ode mnie he caught the measles from me

- od tej chwili from that moment on

- od jutra from tomorrow, as of a. from tomorrow

- od poniedziałku/marca since (last) Monday/March

- od dzieciństwa a. od dziecka cierpiała na alergię she’d suffered from an allergy since childhood a. since she was a child

- od jak dawna tu mieszkasz? how long have you lived a. been living here?

- od roku/trzech tygodni for a year/three weeks

- od dawna for a long time

- od jakiegoś czasu for some time

- od drugiej do piątej po południu from two p.m. till five p.m., between two p.m. and five p.m.

- od poniedziałku do środy from Monday to Wednesday

- zaprosimy od 50 do 60 osób we’ll invite (from) 50 to 60 people

- ceny wahają się od stu do pięciuset złotych prices range from a hundred to five hundred zlotys

- od 1000 złotych w górę from 1,000 zlotys up a. upwards

- można tu kupić wszystko: od śrubek po komputery you can buy everything here – from screws to computers

- trawa mokra od rosy grass wet with a. from dew

- oczy czerwone od płaczu eyes red from crying a. tears

- jego twarz rozpalona od gorączki his face flushed with fever

- ochrypł od krzyku he grew hoarse from a. with shouting

- bolał ją kręgosłup od dźwigania walizek her back ached from carrying the suitcases

- rury popękały od mrozu the pipes had burst from the cold

- dom zapalił się od pioruna the house was set on fire by lightning

- chronić coś od słońca/chłodu to protect sth from sunlight/cold

- oganiać się od komarów to fight off gnats

- być ubezpieczonym od pożaru/kradzieży to be insured against fire/theft

- uchylać się od czegoś to shirk sth

- guziki od marynarki jacket buttons

- kluczyki od samochodu car keys

- okulary od słońca sunglasses

- pasek od zegarka a watch strap

- tabletki od bólu głowy headache pills a. tablets

- syrop od kaszlu cough mixture a. syrup

- od czego jest ta śrubka? where does this screw come from?

- ekspert od informatyki an expert in computer science

- fachowiec a. spec pot. od naprawy starych zegarów an expert at repairing old clocks

- policja jest od tego, żeby zaprowadzić w mieście porządek it’s the job of the police to restore order in the city

- nie jestem od tego, żeby was pouczać it’s not up to me to lecture you

- to mieszkanie jest mniejsze od waszego this flat is smaller than yours

- ona jest starsza od brata o dwa lata she’s two years older than her brother

- wyszedł wcześniej ode mnie he left earlier than I did

- płatny od wiersza/godziny paid by the line/hour

- 50 złotych od metra 50 zlotys a metre

* * *

* * *

+ Gen.

1. ( przy określaniu kierunku) from; od drzwi from the door; od wschodu from the east; okno od ulicy front window.

2. ( przy określaniu trwania) for; od pięciu lat for five years; od dawna for a long time.

3. ( przy określaniu punktu początkowego) from, since; od świtu do nocy from dawn till dusk; od a do zet from A to Z; od rana do wieczora all day long; od stóp do głów from head l. crown l. top to toe l. foot; od początku do końca from the start till the end; od dziecka since childhood; od wtorku since Tuesday; od poniedziałku do piątku Monday through Friday.

4. ( przy wyrażaniu strony) from; od lewej do prawej from the left to the right.

5. ( przy określaniu punktu wyjściowego) (away) from; 500 kilometrów od Nowego Jorku 500 kilometers away from New York.

6. ( przy określaniu dolnej granicy) from; od czterech do pięciu minut from four to five minutes; od 100 do 150 dolarów from 100 to 150 dollars.

7. ( przy określaniu przyczyny) with, from; czoło mokre od potu forehead damp with sweat.

8. ( przy określaniu pochodzenia) from; list od mojej dziewczyny letter from my girlfriend; wiedzieć coś od kogoś know sth from sb.

9. ( przy określaniu przeznaczenia) for; dziurka od klucza keyhole; tabletka od bólu głowy headache pill, painkiller.

10. ( przy określaniu specjalizacji) nauczyciel od angielskiego English teacher, teacher of English; fachowiec od komputerów computer technician.

11. ( przy porównaniach) than; lepszy od kogoś better than sb.

12. ( przy wyrażaniu odejścia od czegoś) from, to; zwolnienie od opłat exemption from charges; odstępstwo od reguły exception to the rule.

13. ( przy wyrażaniu czynnika) by; stawka od godziny hourly rate; cena od sztuki item l. unit price; praca płatna od godziny work paid by the hour; czegoś jest od metra pot. there's loads l. plenty of sth, there's shitloads of sth.

14. ( przy wyrażaniu powtarzalności) from; od domu do domu from house to house.

- jest wielu znanych aktorów there are many well known actors

- nie ma nikogo, kto mógłby to zrobić there’s no one who could do it

- czy jest Bóg, czy go nie ma? does God exist, or not?

- był sobie kiedyś stary król there was a. lived once an old king

- nie było cię jeszcze wtedy na świecie this was before you were born

- kiedy mnie już z wami nie będzie euf. when I am no more a. I am no longer with you euf.

- myślę, więc jestem I think, therefore I am

- być albo nie być to be or not to be

- to dla nas być albo nie być this is our to be or not to be, this is our Waterloo

- nie ma już dla niej ratunku nothing can save her now

- jest wiele powodów do zadowolenia there’s good reason to be happy

- nie ma obaw a. strachu pot. ! no problem! pot., not to worry! pot.

- nie ma powodu do obaw there is no reason a. need to worry

- są sprawy, których nigdy nie zrozumiesz there are (certain) things that you’ll never understand

- nie ma co płakać/gadać it’s no use crying/talking (about it)

- nie ma co żałować (there’s) no need to be sorry

- nie ma co a. czego żałować it’s no great loss

- nie ma czemu się dziwić, że… it’s no surprise a. wonder that…

- nie ma o co się kłócić there’s nothing to quarrel about

- nie ma czym się martwić/czego się bać there’s nothing to worry about/to be afraid of

- nie ma z czego być dumnym (it’s) nothing to be proud of

- nie ma z czego się cieszyć/śmiać there’s nothing to rejoice/to laugh about

- „dziękuję za podwiezienie” – „nie ma za co” ‘thanks for the lift’ – ‘don’t mention it’ a. ‘you’re welcome‘

- „przepraszam, że panu przerwałem” – „nie ma za co” ‘sorry I interrupted you’ – ‘that’s all right’

- już cię/was nie ma! off with you!

- być w pracy/szkole to be at work/at school

- być w teatrze/na koncercie to be at the theatre/at a concert

- teraz wychodzę, ale będę w domu o piątej I’m going out now, but I’ll be home at five

- dzisiaj nie ma go w biurze he’s not in the office today

- w pokoju nikogo nie ma/nie było there is/was no-one in the room

- jest już piąta, a jego jak nie ma, tak nie ma it’s already five, and he’s still not here a. there’s still no trace of him

- „czy jest Robert?” – „nie, nie ma go, jest jeszcze w szkole” ‘is Robert in?’ – ‘no, he’s not, he’s still at school’

- „są jeszcze bilety na ostatni seans?” – „niestety, już nie ma” ‘do you still have tickets for the last showing?’ – ‘sorry, all sold out’

- czy będziesz jutro w domu? ‘will you be at home a. in home tomorrow?’

- kiedy (ona) będzie znowu w Warszawie? when will she be in Warsaw again?

- byłem wczoraj u Roberta/u babci I was at Robert’s/granny’s yesterday, I went to see Robert/granny yesterday

- był przy narodzinach swojej córki he was present at the birth of his daughter

- nigdy nie byłem w Rosji I’ve never been to Russia

- „skąd jesteś?” – „(jestem) z Krakowa/Polski” ‘where are you from?’ – ‘(I’m) from Cracow/Poland’

- „gdzie jesteś?” – „tutaj!” ‘where are you?’ – ‘(I’m) here!’

- „jestem!” (przy odczytywaniu listy) ‘here!’, ‘present’

- będąc w Londynie, odwiedziłem Annę when a. while I was in London I went to see Anna

- biblioteka jest w budynku głównym the library is in the main building

- w jednym pudełku jest dziesięć bateryjek there are ten batteries in a packet

- w domu nie było nic do jedzenia there was nothing to eat at home a. in the house

- co jest w tym pudle? what’s in this box?

- gdzie jest moja książka/najbliższa apteka? where’s my book/the nearest chemist’s?

- co jest dzisiaj na lunch? what’s for lunch today?

- wczoraj na kolację był dorsz there was cod for dinner yesterday

- „dużo masz tych ziemniaków?” – „oj, będzie” pot. ‘got a lot of those spuds?’ – ‘loads’ pot.

- będzie, będzie, więcej się nie zmieści pot. that’s plenty a. that’ll do, there’s no room for any more

- jest godzina druga po południu it’s two in the afternoon a. two p.m.

- nie ma jeszcze szóstej rano it’s not yet six a.m.

- zanim dotrzemy do domu, będzie ósma wieczorem/północ it’ll be eight p.m./midnight by the time we reach home

- był maj it was in May

- to było w grudniu 1999 it was in December 1999

- to było dawno, dawno temu this was a long, long time ago

- jest piękny ranek it’s a fine morning

- jest mroźno/upalnie it’s nippy/hot

- wczoraj był deszcz/mróz it was raining/freezing yesterday

- ciekawe, czy jutro będzie pogoda I wonder if it’s going to be fine tomorrow

- nie pamiętam dokładnie, to było dość dawno temu I can’t really remember, it was some time ago

- z niego jeszcze coś będzie he’ll turn out all right

- co z niego będzie? how will he turn out?, what will become of him?

- będzie z niego dobry pracownik he’ll be a good worker

- kuchmistrz to z ciebie nie będzie you’ll never make a chef

- z tych kwiatów nic już nie będzie these flowers/plants have had it pot.

- z naszych planów/wakacji nic nie będzie nothing will come of our plans/holidays

- nic z tego nie będzie it’s hopeless

- nic dobrego z tego nie będzie nothing good will come of it

- tyle pracy i nic z tego nie ma (he’s done) so much work and nothing to show for it

- koncert/egzamin jest jutro the concert/exam is tomorrow

- zebranie było w sali konferencyjnej the meeting was (held) in the conference room

- jutro nie będzie a. nie ma lekcji there are no classes tomorrow

- był do ciebie telefon there was a phone call for you

- czy były do mnie jakieś telefony? has anyone called me?

- był wypadek w kopalni there was an accident in the mine

- co będzie, jeśli nie zdasz egzaminu? what’s going to happen if you fail the exam?

- co będzie, jeśli ktoś nas zobaczy? supposing a. what if someone sees us?

- nie martw się, wszystko będzie dobrze don’t worry, it’ll be a. it’s going to be fine

- w życiu bywa rozmaicie you never know what life may bring

- opowiedziałem jej wszystko, tak jak było I told her everything just as it happened

- co ci/jej jest? what’s the matter with you/her?

- coś mi/jemu jest something’s the matter with me/him

- czy jemu coś jest? is anything the matter with him?

- nic mu nie będzie, to tylko przeziębienie he’ll be fine, it’s only a cold

- być na weselu/zebraniu to be at a wedding/meeting

- wczoraj byliśmy na przyjęciu we were at a reception yesterday

- być w liceum/na uniwersytecie to be at secondary school/at university

- być na studiach to be a student a. at college

- być na prawie/medycynie to study law/medicine

- był na trzecim roku anglistyki he was in his third year in the English department

- być na kursie komputerowym to be on a computer course

- być na wojnie to go to war

- być pierwszym/drugim to be the first/second to arrive

- był na mecie trzeci he came third

- czy był już listonosz? has the postman been a. come yet?

- być pod urokiem/wrażeniem kogoś/czegoś to be charmed/impressed by sb/sth

- być pod wpływem kogoś/czegoś to be under the influence of sb/sth

- prowadzić samochód, będąc pod wpływem alkoholu to drive while under the influence of alcohol

- być w ciąży to be pregnant

- być w dobrym/złym humorze to be in a good/bad mood

- nie być w nastroju do zabawy not to feel like going out a. partying

- być w doskonałej formie to be in excellent form a. in fine fettle

- być w strachu to be scared

- być w rozpaczy to be in despair

- bądźmy dobrej myśli let’s hope for the best

- jestem przed obiadem I haven’t had my lunch yet

- jestem już po śniadaniu I’ve already had breakfast

- był siedem lat po studiach he had graduated seven years earlier

- być po kielichu/po paru kieliszkach pot. to have had a drop/a few euf.

- być na diecie to be on a diet

- być na kaszce a. kleiku to be on a diet of gruel

- być na emeryturze/rencie to be on a pension

- sukienka jest do kolan the dress is knee-length

- wody było do kostek the water was ankle-deep

- firanka była do połowy okna the net curtain reached halfway down the window

- chwila nieuwagi i było po wazonie one unguarded moment and the vase was smashed to pieces

- jest już po nim/nas! it’s curtains for him/us! pot.

- jeszcze chwila i byłoby po mnie another instant and it would have been curtains for me a. would have been all up with me pot.

- być nauczycielem/malarzem to be a teacher/painter

- kiedy dorosnę, będę aktorem when I grow up, I’ll be an actor

- być Polakiem/Duńczykiem to be Polish/Danish

- borsuk jest drapieżnikiem the badger is a predator

- nie bądź dzieckiem! don’t be childish a. such a child!

- jestem Anna Kowalska I’m Anna Kowalska

- „cześć, to ty jesteś Robert?” – „nie, jestem Adam” ‘hi, are you Robert? a. you’re Robert, are you?’ – ‘no, I’m Adam’

- co to jest – ma cztery nogi i robi „miau”? what (is it that) has four legs and says ‘miaow’?

- była wysoka/niska she was tall/short

- jest autorką cenioną przez wszystkich she’s an author appreciated by all a. everybody

- mój dziadek był podobno bardzo przystojnym mężczyzną my grandfather is said to have been a very handsome man

- wciąż jest taka, jaką była za młodu she’s still her old self

- kwiaty były żółte i czerwone the flowers were yellow and red

- pizza była całkiem dobra the pizza was quite good

- pojemnik był z drewna/plastiku the container was made of wood/plastic

- z tych listewek byłby ładny latawiec these slats could make a fine kite

- wszystko to były jedynie domysły it was all only conjecture

- czyj jest ten samochód? whose car is this?, who does this car belong to?

- ta książka jest jej/Adama this book is hers/Adam’s, this is her/Adam’s book

- żona była dla niego wszystkim his wife was everything to him

- nie naśladuj innych, bądź sobą don’t imitate others, be yourself

- ta zupa jest zimna this soup is cold

- Maria jest niewidoma Maria is blind

- jesteś głodny? are you hungry?

- Robert jest żonaty/rozwiedziony Robert is married/divorced

- są małżeństwem od dziesięciu lat they’ve been married for ten years

- bądź dla niej miły be nice to her

- bądź tak dobry a. uprzejmy would you mind

- bądź tak miły i otwórz okno would you mind opening the window?

- czy byłaby pani uprzejma podać mi sól would you be kind enough a. would you be so kind as to pass me the salt?

- nie bądź głupi! don’t be a fool!

- cicho bądź! be quiet!

- być w kapeluszu/kaloszach/spodniach to be wearing a hat/rubber boots/trousers

- była w zielonym żakiecie/czarnym berecie she was wearing a green jacket/black beret, she had a green jacket/black beret on

- być za kimś/czymś (opowiadać się) to support sb/sth, to be for sb/sth

- byłem za tym, żeby nikomu nic nie mówić I was for not telling anyone anything

- dwa razy dwa jest cztery two times two is four

- ściany pokoju były pomalowane na różowo the walls of the room were painted pink

- dzieci, które są maltretowane przez rodziców children who are abused by their parents

- tak jest napisane w gazecie that’s what it says in the paper

- samochód będzie naprawiony jutro the car will be repaired by tomorrow

- to musi być zrobione do czwartku this must be done by Thursday

- sukienka była uszyta z czarnej wełenki the dress was made of black wool

- będzie pamiętał a. pamiętać tę scenę przez cały życie he will remember this scene all his life

- będziemy długo go wspominali a. wspominać we shall a. will long remember him

- co by się było stało, gdyby nie jego pomoc what would have happened if it hadn’t been for his help

- byłaby spadła ze schodów (omal nie) she almost fell down the stairs

- byłbym zapomniał! zabierz ze sobą śpiwór I almost a. nearly forgot! take a sleeping bag with you

- jest dopiero wpół do ósmej it’s only half past seven

- nie było co jeść there was nothing to eat

- za ciepło będzie ci w tym swetrze you’ll be too hot in this jumper

- byłoby przyjemnie zjeść razem obiad it would be nice to have lunch together

- wychodzić po zmierzchu było niebezpiecznie it was dangerous going out after dark

- nie kupić tego mieszkania będzie niewybaczalnym błędem not to buy that a. the flat would be an inexcusable mistake

- z chorym było źle/coraz gorzej the patient was bad/getting worse

- z dziadkiem jest nienajlepiej grandfather is poorly

- wszystko będzie na niego he’ll get all the blame

- żeby nie było na mnie I don’t want to get the blame

- na imię było jej Maria her name was Maria

- było dobrze po północy it was well after midnight

- będzie z godzinę/trzy lata temu an hour or so/some three years ago

- będzie kwadrans jak wyszedł he must have left fifteen minutes or so ago, it’s been fifteen minutes or so since he left

- do najbliższego sklepu będzie ze trzy kilometry it’s a good three kilometres to the nearest shop

- nie ma tu gdzie usiąść there’s nowhere here to sit

- w tym mieście na ma dokąd pójść wieczorem there’s nowhere to go at night in this town

- nie ma komu posprzątać/zrobić zakupy there’s no-one to clean/to do shopping

- nie ma z kim się bawić there’s no-one to play with

- trzeba było coś z tym zrobić something had to be done about it

- trzeba było od razu tak mówić why didn’t you say so in the first place?

- czytać można było tylko przy świecach one could read only by candlelight

- jest gorzej niż można było przypuszczać it’s worse than might have been expected

■ bądź zdrów! (pożegnanie) goodbye!, take care!

- być bez forsy/przy forsie pot. to be penniless/flush pot.

- być do niczego (bezużyteczny) [osoba, przedmiot] to be useless a. no good; (chory, słaby) [osoba] to be poorly a. out of sorts

- być może perhaps, maybe

- być może nam się uda perhaps we’ll succeed

- być może a. może być, że… it may happen that…

- być niczym [osoba] to be a nobody

- znałem ją, kiedy jeszcze była nikim I knew her when she was still a nobody

- być przy nadziei a. być w poważnym a. odmiennym a. błogosławionym stanie książk. to be in an interesting condition a. in the family way przest.; to have a bun in the oven euf., pot.

- było nie było (tak czy owak) when all’s said and done, after all; (niech się dzieje co chce) come what may, be that as it may

- było nie było, to już ćwierć wieku od naszego ślubu when all’s said and done a. after all, it’s twenty-five years since we got married

- było nie było, idę pogadać z szefem o podwyżce come what may, I’m going to the boss to talk about a rise

- było siedzieć w domu/nie pożyczać mu pieniędzy pot. serves you right, you should have stayed at home/shouldn’t have lent him money

- było nic mu nie mówić you should have told him nothing

- co będzie, to będzie whatever will be, will be

- co było, to było let bygones be bygones

- co jest? pot. what’s up? pot.

- co jest, do jasnej cholery? dlaczego nikt nie otwiera? what the hell’s going on? – why doesn’t anyone open the door? pot.

- co jest? przyjacielowi paru groszy żałujesz? what’s wrong? – can’t spare a friend a few pence? pot.

- coś w tym jest a. coś w tym musi być there must be something in it

- coś w tym musi być, że wszyscy dyrektorzy będą na tym zebraniu there must be something in it, if all the directors are going to the meeting

- jakoś to będzie things’ll a. it’ll work out somehow pot.

- nie ma co a. rady oh well

- nie ma co, trzeba brać się do roboty oh well, time to do some work

- nie ma co! well, well!

- mieszkanie, nie ma co, widne i ustawne well, well, not a bad flat, airy and well laid out

- ładnie się spisałeś, nie ma co! iron. well, well, you’ve done it now, haven’t you!

- nie ma (to) jak kuchnia domowa/kieliszek zimnej wódki nothing beats a. you can’t beat home cooking/a glass of cold vodka

- nie ma (to) jak muzyka klasyczna give me classical music every time

- nie ma to jak wakacje! there’s nothing like a holiday!

- nie może być! (niedowierzanie) I don’t believe it!, you don’t say!

- niech będzie! oh well!

- niech ci/wam będzie! have it your own way!

- niech mu/jej będzie! let him/her have his/her own way!

- niech tak będzie! (zgoda) so be it!

- tak jest! (owszem) (that’s) right!

- „to jest pańskie ostatnie słowo” – „tak jest, ostatnie” ‘is that your final word?’ – ‘yes, it is’, ‘that’s right’

- tak jest, panie pułkowniku/generale! Wojsk. yes, sir!

- to jest książk. that is, that is to say

- główne gałęzie przemysłu, to jest górnictwo i hutnictwo the main branches of industry, that is (to say) mining and metallurgy

* * *

* * *

jestem jesteś są; będę będziesz bądź

1. (= znajdować się w jakimś stanie l. miejscu) be; (= istnieć) exist, be there; być na diecie be on a diet; być na emeryturze be retired; jestem po robocie I'm finished l. done with work (for today); pewnego razu był sobie król... once upon a time there lived a king...; w ogrodzie były róże there were roses in the garden; w Galaktyce są miliardy gwiazd there are billions of stars in the Galaxy; ile ich jest? how many of them are there?; być w kinie be at the theater; być na wycieczce be on a trip; być w Warszawie be in Warsaw; być u babci na wsi be at grandma's house in the country; być z kimś sam na sam be one on one with sb; od świtu jestem na nogach I have been on my feet all day; Ewa jest na ostatnich nogach Eva is ready to drop l. dead on her feet; jesteś na drodze do zawału you are on the road to a heart attack; wszystko jest na swoim miejscu everything is in its place; to było nie na miejscu that was out of line; być na ustach całego miasteczka be on the lips of everyone in town; być jedną nogą na tamtym świecie have one foot in the grave; co dzisiaj będzie na obiad? what's for supper today?; wszystko jest pod ręką we have everything right at hand; być u steru przen. be at the wheel; no to jestem w domu (= zrozumiałem) that hits home; być w latach l. w leciech be up in one's years; być w sile wieku be in one's prime; być w opałach be in a bind; teraz wszystko jest w twoich rękach now everything is in your hands l. up to you; być w siódmym niebie be in seventh heaven; być w swoim żywiole be in one's element; być na zebraniu be at a meeting; być na wojnie be (fighting) in a war; być na studiach be at college; być na anglistyce be in the English Department; nigdy nie byłem w Chicago I've never been to Chicago; Adam jest pod pantoflem swojej żony Adam is henpecked; być nie w sosie be in a bad mood; jest gaz i woda we have gas and water; jestem takiego samego zdania I'm of the same opinion; jestem dobrej myśli I'm hoping for the best; jest mi u ciebie tak dobrze I feel so good at your place; jest mi głupio I feel stupid; to jest do niczego it's no good; być górą be on top; to nie jest czas po temu this is not the time for that; to nie jest mi na rękę this is inconvenient (for me); to nie jest po mojej myśli that's not what I intended l. what I had in mind; jestem pod wrażeniem I'm impressed; jestem bez pieniędzy I'm broke; jestem w ciąży I'm pregnant; Ewa jest przy nadziei przest. Eva is in the family way; jestem na służbie I'm on duty; byliśmy na spacerze we were taking a walk; dobrze wiesz, że jesteś na mojej łasce you know fully well that you're at my mercy; czy jesteś w stanie mnie zrozumieć? are you able to understand me?; jestem w dobrym humorze I'm in a good mood; byliśmy w kłopocie, co zrobić z... we couldn't figure out what to do with...; Ewa przez moment była w rozterce for a moment Ewa was in a dilemma; Ewa jest z Adamem w przyjaźni Ewa is friends with Adam; po czyjej jesteś stronie? whose side are you on?; Adam jest w porządku Adam is OK l. alright; to nie jest w moim guście that's not my style; jestem na bakier z gramatyką I haven't a clue about grammar; z teściową jestem na złej stopie I'm on bad terms with my mother-in-law; z prezesem jestem na ty I'm on a first name basis with the president; jestem za reformą I'm for the reform; oni są z sobą za pan brat they are on familiar terms; jestem z Ewą po słowie przest. I'm engaged to Eve.

2. ( część orzeczenia imiennego) jestem studentem I am a student; byłam piosenkarką I was a singer; będę generałem I will be a general; ta dziewczyna jest ładna that girl is pretty; samochód jest ojca that's father's car; ten długopis nie jest mój this pen isn't mine; bądź zdrów! get well!; jesteś dla mnie niczym! you mean nothing to me; on nie był sobą he wasn't himself; dwa razy dwa jest cztery two plus two is l. equals four.

3. ( w zdaniach bezosobowych) (= zdarzać się) jest piękny dzień it's a beautiful day; był kwiecień it was April; było to dość dawno it was l. happened quite a long time ago; był do ciebie telefon you had a call; było już późno it was getting late; nie ma co jeść there's nothing to eat; będzie z godzinę temu, jak... it's been an hour since...; a co będzie ze mną? what will happen to me?; ciekaw jestem, co z niego będzie I'm curious (about) what will become of him; jeżeli tak jest if it is so; być może maybe, perhaps; co będzie, to będzie come what may; co było, to było let bygones be bygones; jakoś to (w końcu) będzie thing's will turn out fine (in the end); co ci jest? what's wrong l. the matter with you?; z tej mąki nie będzie chleba it's hopeless; nie może być that's impossible; jest już po nim it's too late for him; he's done for; he's a goner l. a has-been; co było, a nie jest, nie pisze się w rejestr what's done is done; tak jest! exactly!, precisely!, that's right; wojsk. yes, sir!; to jest (= czyli) that is; było nie było whatever happens; no matter what (happens).

czasownik posiłkowy

1. tylko będę będziesz itd. ( w formach czasu przyszłego) will (be); będę pamiętał o tym I'll remember that; dzieci będą w ogrodzie the kids will be in the garden; będziemy śpiewać kolędy we're going to sing carols.

2. ( w formach strony biernej) dom był sprzedany za... the house was sold for...; jesteś obserwowany you are being watched; droga jest już naprawiona the road has been repaired.

- dostać list/paczkę to get a. receive a letter/parcel

- dostać odpowiedź to get an answer

- dostać wymówienie to be given notice

- dostać piątkę z matematyki to get an A in maths

- dostać jeść/pić to get a. be given something to eat/drink

- dostać pieniądze (za pracę) to get paid (for one’s work)

- dostawać rentę to get a pension

- dostać odszkodowanie za zniszczony samochód/za wypadek to receive compensation for the car/accident

- dostać karę to be punished

- dostać zastrzyk to have a. get an injection

- dostawał zastrzyki co drugi dzień they gave him an injection every other day

- chory dostał antybiotyki the patient was given antibiotics

- dostał na chrzcie imię Stefan he was christened Steven

- na gwiazdkę dostała pluszowego misia she got a. was given a teddy bear for Christmas

- dostaliśmy rozkaz ewakuacji we were ordered to evacuate, we received evacuation orders

- za włamanie dostał dwa lata he got two years in prison for breaking and entering

- nie może dostać pracy he can’t get a. find a job

- dostaliśmy trzy dni na pomalowanie domu we’ve got three days to paint the (whole) house

- dostać lanie to get a hiding pot.; (klapsa) to get a spanking

- dostała od życia nauczkę life has put her through the mill

- w gospodzie można dostać tani obiad you can get a cheap dinner at the inn

- za piętnaście funtów nie dostaniecie lepszego pokoju you won’t get a better room for 15 pounds

- nigdzie nie mogę dostać ich pierwszej płyty I can’t find their first record anywhere

- dostać kogoś w swoje ręce to get sb a. lay one’s hands on sb

- niech ja cię tylko dostanę w swoje ręce! just (you) wait (un)til I get my hands on you!

- żywego mnie nie dostaną they won’t take me alive

- dostał z szafy flaszkę z koniakiem he got a bottle of cognac out of the cabinet

- dostać w twarz to be slapped a. hit in the face

- dostać w zęby to be punched in the mouth a. teeth

- dostać po głowie to be hit on the head

- dostać serią a. serię z automatu to get a round from sb’s automatic

- dostał w rękę/w nogę he got a. was hit in the arm/leg

- dostać za swoje to get one’s just deserts, to get what one deserves

- dostało mu się he got a scolding a. an earful

- dostać zawrotów głowy to get dizzy

- dostać kataru/grypy/gorączki to come down with a headcold/the flu/a fever

- dostać zawału to have a heart attack

- dostać wypieków to flush, to turn red

- dostać gęsiej skórki to get gooseflesh

- cholery można dostać (od tego hałasu)! przen., posp. this noise is driving me nuts a. up the wall

- był tak wysoki, że głową prawie dostawał sufitu he was so tall that his head almost touched the ceiling

- ścisk taki, że ledwo dostałam się do autobusu the bus was so full that I barely managed to get on

- woda dostała się do środka (some) water got inside

- nie mogę dostać się do najwyższych półek bez drabiny I can’t reach the highest shelves without a ladder

- jak mam dostać się stąd do dworca? how do I get to the railway station from here?

- dostać się do niewoli to be taken captive a. prisoner

- dostać się do więzienia to be imprisoned a. put in prison

- dostać się na studia to be admitted to university

- chciała studiować na akademii sztuk pięknych, ale się nie dostała she wanted to go to art school, but she didn’t get in

- dostać się pod autobus/samochód to be run over by a bus/car

- dostać się w czyjeś ręce przen. to fall into sb’s hands przen.

- dostała mu się gospodarna żona he’s got a thrifty wife pot.

■ dostać nóg przen., żart. to grow legs and walk away (by oneself/itself)

- nie dostaje mu cierpliwości/talentu przest. he lacks patience/talent

- dziełu nie dostaje oryginalności the work is lacking in originality

- przekroczył linię mety dwie sekundy za zwycięzcą he crossed the line two seconds behind the winner

- zajęli drugie miejsce za drużyną z Krakowa they came in second place behind the Cracow team

- stała za młodym mężczyzną she was standing behind a young man

- autobus jechał za ciężarówką the bus was travelling behind a lorry

- pies biegł za tramwajem a dog was running behind the tram

- jeden za drugim one after the other a. another

- zamknij drzwi za sobą close the door after you

- brama powoli zamknęła się za nimi the gate slowly closed behind them

- oglądać się za kimś to look back at sb

- mieć coś za sobą (w przeszłości) to have sth behind one

- mieć kogoś za sobą (mieć poparcie) to have sb behind one

- najgorsze jest już za nami the worst is behind us a. is over

- ma za sobą trzyletnie doświadczenie he has three years’ experience behind him

- rząd ma za sobą policję i wojsko the government have the police and the military behind them

- za czyimiś plecami behind sb’s back także przen.

- mieszkają za miastem they live outside town a. the city

- wyjechać za miasto to go out of town

- za biurkiem/ladą behind the desk/counter

- za oceanem beyond the ocean

- słońce schowało się za chmury the sun hid behind some clouds

- włożyła banknoty za stanik she hid the banknotes in her bra

- pojechać za granicę to go abroad

- wyrzucić kogoś za drzwi to throw sb out

- patrzyć za siebie to look back

- wziąć kogoś za rękę to take sb by the hand

- trzymała torbę za pasek she held her bag by the strap

- 10 jajek za dwa złote 10 eggs for two zlotys

- kupić/sprzedać coś za 100 złotych to buy/sell sth for 100 zlotys

- za nic bym tego nie zrobił I wouldn’t do that a. it for anything

- za darmo for free

- za wszelką cenę przen. at any price

- za żadną cenę not at any price

- ile płacisz za telefon? how much do you pay for your telephone?

- cennik opłat za świadczone przez nas usługi a list of fees for services we provide

- kara/nagroda za coś a penalty/reward for sth

- ukarać/nagrodzić kogoś za coś to punish/reward sb for sth

- skazać kogoś za kradzież to sentence sb for theft

- pogniewała się na niego za spóźnienie she was cross with him for being late

- dostał medal za uratowanie tonącego he got a medal for saving a drowning man

- naprawdę chcesz umrzeć za ojczyznę? do you really want to die for your country?

- modlić się za kogoś/za czyjąś duszę to pray for sb/for sb’s soul

- (wypijmy) za zdrowie młodej pary! (let’s drink) to the bride and groom!

- wejście tylko za przepustką a. okazaniem przepustki entry on presentation of a valid pass

- za czyjąś zgodą with sb’s permission a. consent

- wyszedł za kaucją he was released on bail

- oddaj mu to za pokwitowaniem give it to him and ask for a receipt

- za czyjąś radą on sb’s advice

- za czyjąś namową at sb’s instigation

- za pierwszym/drugim razem (the) first/second time round

- za każdym razem each a. every time

- trafił do tarczy dopiero za trzecim razem he only managed to hit the target on the third go

- zdał egzamin za trzecim podejściem he passed the exam at the third attempt

- napisał za nią wypracowanie he wrote her essay for her

- wzięła dyżur za chorą koleżankę she covered her sick friend’s shift

- pracować za dwóch to do enough work for two

- pił za trzech he drank enough for three (people)

- gadać za dziesięciu to talk nineteen to the dozen GB pot., to run off at the mouth US pot.

- za godzinę in an hour a. an hour’s time

- za trzy lata in three years a. three year’s time

- za chwilę wybije północ it’ll be midnight in a minute

- „która godzina?” – „za dziesięć pierwsza” ‘what’s the time?’ – ‘ten to one’

- pociąg odchodzi za dwadzieścia trzecia the train leaves at twenty to three

- za jej życia during a. in her lifetime

- za króla Kazimierza Wielkiego during a. in the reign of Casimir the Great

- za komuny pot. during a. in communist times

- za kadencji poprzedniego prezydenta during the term of office of the previous president

- za czasów Księstwa Warszawskiego during the period of the Duchy of Warsaw

- za młodu sporo podróżował in his youth he did quite a bit a. a fair bit of travelling

- dzień za dniem/rok za rokiem one day/year after another

- wynagrodzenie za trzy miesiące three months’ wages

- zapłacić czynsz za styczeń to pay the rent for January

- uważano go za ekscentryka he was regarded as an eccentric

- przebrała się za Kopciuszka she dressed up as Cinderella

- klucz posłużył mu za narzędzie do otwarcia butelki he used the key as a bottle opener

- z krótkimi włosami można ją wziąć za chłopca with her short hair she could be taken for a boy

- tęsknić za kimś to miss sb; to yearn for sb książk.

- szaleć za kimś to be mad about sb

- uganiać się a. latać za babami pot. to chase (after) women

- jeździł po Polsce za towarem he travelled around Poland looking for goods

- wyważyć wszystkie za i przeciw to weigh up (all) the pros and cons

- 20 głosów za i 5 przeciw 20 votes for and 5 against

- jestem za I’m in favour

- tani, za to pożywny cheap but a. yet nourishing